ࡱ > ( )` t bjbj (E { { ) ) n n n n n n n fH fH fH 8 H BJ : J : K 2K 2K 2K 5N 5N 5N E G G G G G G $ h n ^ k n N M @ 5N N N k n n 2K 2K X X X N L n 2K n 2K E X N E X X L n n 2K J v fH 'U ^ S 1 0 : U 8 F n ) * 5N IN X WN cN x 5N 5N 5N k k W 5N 5N 5N : N N N N 3 fH fH n n n n n n p r z e d s t a w i a j f i l m J a n a K o m a s y M I A S T O 4 4 W k i n a c h : 1 9 w r z e [n i a 2 0 1 4 P r o d u k c j a : P o l s k a 2 0 1 4 D y s t r y b u c j a w P o l s c e : K i n o Zw i a t S p . z o . o . u l . B e l w e d e r s k a 2 0 / 2 2 , 0 0 - 7 6 2 W a r s z a w a , t e l . ( 2 2 ) 8 4 0 - 6 8 - 0 1 P R : P a u l i n a W a r a n k a H Y P E R L I N K " m a i l t o : p a u l i n a @ k i n o s w i a t . p l " p a u l i n a @ k i n o s w i a t . p l ; T o m a s z J a w o r H Y P E R L I N K " m a i l t o : t o m a s z . j a w o r @ k i n o s w i a t . p l " t o m a s z . j a w o r @ k i n o s w i a t . p l ; M a t e r i a By p r a s o w e : H Y P E R L I N K " h t t p : / / k i n o s w i a t . p l / b i u r o - p r a s o w e / " h t t p : / / k i n o s w i a t . p l / b i u r o - p r a s o w e / h a s Bo : k i n o H O N O R O W Y P A T R O N A T N A D F I L M E M P R E Z Y D E N T R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J B R O N I S AA W K O M O R O W S K I S P O N S O R G A W N Y F I L M U I N G B A N K ZL S K I S P O N S O R F I L M U P G E P O L S K A G R U P A E N E R G E T Y C Z N A T W R C Y F I L M U S C E N A R I U S Z I R E {Y S E R I A J A N K O M A S A Z D J C I A M A R I A N P R O K O P S C E N O G R A F I A G R Z E G O R Z P I T K O W S K I , M A R E K W A R S Z E W S K I D E K O R A C J A W N T R Z I N G A P A L A C Z , K I N G A B A B C Z Y CS K A K O S T I U M Y D O R O T A R O Q U E P L O K O S T I U M Y W O J S K O W E M A G D A L E N A R U T K I E W I C Z - L U T E R E K M U Z Y K A A N T O N I K O M A S A - AA Z A R K I E W I C Z D yW I K B A R T O S Z P U T K I E W I C Z S O U N D D E S I G N E R - D A N I E L P E L L E R I N M O N T A { M I C H A A C Z A R N E C K I C H A R A K T E R Y Z A C J A D A R I U S Z K R Y S I A K E F E K T Y S P E C J A L N E U P P I I R E {Y S E R N A D I A L E B I K , H U B E R T K O P R O W I C Z C A S T I N G E W A B R O D Z K A , N A D I A L E B I K K I E R O W N I C T W O P R O D U K C J I M A G D A L E N A B A D U R A P R O D U C E N T W Y K O N A W C Z Y - K A T A R Z Y N A F U K A C Z - C E B U L A , M A AG O R Z A T A F O G E L - G A B R Y Z P R O D U C E N T M I C H A A K W I E C I CS K I P R O D U K C J A A K S O N S T U D I O K O P R O D U K C J A N A R O D O W E C E N T R U M K U L T U R Y , T E L E W I Z J A P O L S K A S . A . , O R A N G E P O L S K A , M U Z E U M P O W S T A N I A W A R S Z A W S K I E G O , M A Z O W I E C K I F U N D U S Z F I L M O W Y , K I N O ZW I A T W S P AF I N A N S O W A N I E P O L S K I I N S T Y T U T S Z T U K I F I L M O W E J , M I A S T O A D y, F U N D A C J A W S P AP R A C Y P O L S K O - N I E M I E C K I E J P A R T N E R Z Y - M I A S T O S T O AE C Z N E W A R S Z A W A , P O C Z T A P O L S K A O B S A D A S T E F A N J Z E F P A W AO W S K I B I E D R O N K A Z O F I A W I C H AA C Z K A M A A N N A P R C H N I A K G R A L M A U R Y C Y P O P I E L B E K S A A N T O N I K R L I K O W S K I K O B R A T O M A S Z S C H U C H A R D T P A J K M I C H A A M E Y E R M I K I G R Z E G O R Z D A U K S Z E W I C Z C Z A R N Y M I C H A A {U R A W S K I B E A T A K A R O L I N A S T A N I E C R O G A L F I L I P G U R AA C Z E W A J A ZM I N A P O L A K K L A R A M A G D A L E N A K O L E ZN I K A L E K S A N D E R M I C H A A M I K O AA J C Z A K O J C I E C B I E D R O N K I K R Z Y S Z T O F S T E L M A S Z Y K M A T K A S T E F A N A M O N I K A K W I A T K O W S K A A D A M J A N K O W A L E W S K I K R T K O O F I L M I E J e d n a z n a j b a r d z i e j o c z e k i w a n y c h i n a j w i k s z y c h p o l s k i c h p r o d u k c j i o s t a t n i c h l a t . F i l m J a n a K o m a s y , t w r c y w i e l o k r o t n i e n a g r o d z o n e g o k i n o w e g o p r z e b o j u S a l a s a m o b j c w , t o z r e a l i z o w a n a z r o z m a c h e m u n i w e r s a l n a o p o w i e [ o m i Bo [c i , m Bo d o [c i , o d w a d z e i p o [w i c e n i u , r o z g r y w a j c a s i w c z a s i e P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o . M i a s t o 4 4 t o p r o j e k t f i l m o w y o n i e s p o t y k a n y m w P o l s c e r o z m a c h u s c e n o g r a f i c z n y m , k o s t i u m o w y m i w i z u a l n y m . K o n s u l t a n t e m d o s p r a w e f e k t w s p e c j a l n y c h b y B w y b i t n y h o l l y w o o d z k i s p e c j a l i s t a R i c h a r d B a i n , k t r y w c z e [n i e j w s p Bp r a c o w a B z t a k i m i w i z j o n e r a m i k i n a , j a k C h r i s t o p h e r N o l a n , P e t e r J a c k s o n o r a z T e r r y G i l l i a m i m a w d o r o b k u e f e k t y d o [w i a t o w y c h h i t w , m i d z y i n n y m i : C a s i n o R o y a l e , I n c e p c j i , K i n g K o n g a i N d z n i k w . P r z e z p l a n p r z e w i n Bo s i p o n a d 3 0 0 0 s t a t y s t w . B u d o w i m p o n u j c y c h d e k o r a c j i z a j Bo s i 1 0 o d r b n y c h e k i p , k t r e d o z a i n s c e n i z o w a n i a z n i s z c z o n e g o m i a s t a u |y By 5 0 0 0 t o n g r u z u . O b s a d a z o s t a Ba w y b r a n a w s e r i i o g l n o p o l s k i c h c a s t i n g w , w k t r y c h w z i Bo u d z i a B p o n a d 7 0 0 0 o s b . S p e c j a l n y p o k a z M i a s t a 4 4 o d b y B s i n a S t a d i o n i e N a r o d o w y m w W a r s z a w i e , w r a m a c h o f i c j a l n y c h o b c h o d w 7 0 . r o c z n i c y P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o . T o p i e r w s z e t e j s k a l i w y d a r z e n i e n i e t y l k o w h i s t o r i i p o l s k i e j k i n e m a t o g r a f i i , a l e i n a m a p i e E u r o p y . F i l m o b e j r z a Bo o k . 1 2 0 0 0 o s b . W [r d n i c h h o n o r o w e m i e j s c e z a j l i P o w s t a Dc y , k t r z y p r z y b y l i z c a Be g o [w i a t a . P o k a z M i a s t a 4 4 b y B s y m b o l i c z n y m h o Bd e m d l a i c h o d w a g i i h e r o i z m u . M i a s t o 4 4 t r a f i d o r e g u l a r n e j d y s t r y b u c j i k i n o w e j 1 9 w r z e [n i a 2 0 1 4 r o k u . M i a s t o 4 4 n i e j e s t f i l m e m h i s t o r y c z n y m , a n i d o k u m e n t e m o p r z e b i e g u P o w s t a n i a . M i m o |e r o z g r y w a s i w w a l c z c y m M i e [c i e , o p o w i a d a h i s t o r i l u d z i , a n i e o d d z i a B w c z y b a r y k a d . M i a s t o 4 4 n i e m a b y a r g u m e n t e m w p o w s t a Dc z e j d y s k u s j i . F i l m m a p r z e k a z y w a e m o c j e , a n i e w a |y r a c j e c z y o d s Ba n i a k u l i s y d e c y z j i s p r z e d 7 0 l a t . T o z o s t a w i a m y h i s t o r y k o m . N i e s z u k a m y s p i |o w y c h b o h a t e r w . M i a s t o 4 4 n i e j e s t f i l m e m o p o l i t y c e . J e s t f i l m e m o m i Bo [c i , m Bo d o [c i i w a l c e . T w r c y f i l m u M i a s t o 4 4 S Y N O P S I S F i l m M i a s t o 4 4 t o o p o w i e [ o m Bo d y c h P o l a k a c h , k t r y m p r z y s z Bo w c h o d z i w d o r o s Bo [ w o k r u t n y c h r e a l i a c h o k u p a c j i . M i m o t o s p e Bn i |y c i a , n a m i t n i , n i e c i e r p l i w i . {y j t a k , j a k b y k a |d y d z i e D m i a B o k a z a s i t y m o s t a t n i m . N i e w y n i k a t o j e d n a k z n a d m i e r n e j b r a w u r y , c z y m Bo d z i e Dc z e j l e k k o m y [l n o [c i - t a k a p o s t a w a j e s t c z y m [ n a t u r a l n y m w o t a c z a j c e j i c h r z e c z y w i s t o [c i , k i e d y [m i e r g r o z i n a k a |d y m k r o k u . W a r s z a w a , l a t o 1 9 4 4 . S t e f a n ( J z e f P a w Bo w s k i ) o p i e k u j e s i m a t k i m Bo d s z y m b r a t e m . P r z e j B o b o w i z k i g Bo w y r o d z i n y p o t y m , j a k o j c i e c - o f i c e r W o j s k a P o l s k i e g o - z g i n B w k a m p a n i i w r z e [n i o w e j w 1 9 3 9 r o k u . P r a c u j e w f a b r y c e W e d l a , z c o r a z w i k s z y m t r u d e m z n o s z c u p o k o r z e n i a z e s t r o n y N i e m c w . M a r z y o c h w i l i , k i e d y b d z i e m g B i m z a w s z y s t k o o d p Ba c i i s p e Bn i o b o w i z e k w o b e c O j c z y z n y . O b i e c a B m a t c e , |e n i e z a a n g a |u j e s i w d z i a Ba l n o [ r u c h u o p o r u , j e d n a k - k i e d y t y l k o n a d a r z a s i o k a z j a - w s t p u j e w s z e r e g i A r m i i K r a j o w e j . D o k o n s p i r a c j i w c i g a g o K a m a ( A n n a P r c h n i a k ) , s s i a d k a z k a m i e n i c y n a w a r s z a w s k i e j W o l i , z k t r p r z y j a zn i s i o d d z i e c k a . D z i e w c z y n a s k r y c i e k o c h a s i w S t e f a n i e , m a j c n a d z i e j , |e p o w o j n i e b d r a z e m . A l e t o z a s p r a w s p o t k a n i a z s u b t e l n i w r a |l i w B i e d r o n k ( Z o f i a W i c h Ba c z ) S t e f a n z a z n a s m a k u p i e r w s z e j , m Bo d z i e Dc z e j m i Bo [c i . J e d n a k S t e f a n o w i i B i e d r o n c e n i e j e s t d a n e z b y t d Bu g o c i e s z y s i w z a j e m n y m z a u r o c z e n i e m . N a d c i g a g o d z i n a W i m o b i l i z a c j a A K . 1 s i e r p n i a 1 9 4 4 r o k u , w r a z z p r z y j a c i Bm i - K a m , G r a l e m ( M a u r y c y P o p i e l ) , R o g a l e m ( F i l i p G u r Ba c z ) i B e k s ( A n t o n i K r l i k o w s k i ) - t r a f i a j p o d k o m e n d c h a r y z m a t y c z n e g o K o b r y ( T o m a s z S c h u c h a r d t ) . W s p l n i e , j a k o |o Bn i e r z e j e d n e g o z n a j d z i e l n i e j s z y c h o d d z i a B w P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o , p r z e j d k r w a w y s z l a k b o j o w y - o d W o l i , p r z e z S t a r w k i Zr d m i e [c i e , p o C z e r n i a k w - a i c h u c z u c i e z o s t a n i e w y s t a w i o n e n a n a j c i |s z z p r b , w o b l i c z u g r o z y i o k r u c i e Ds t w a w o j n y , w a p o k a l i p t y c z n e j s c e n e r i i p Bo n c e g o m i a s t a . R E K O M E N D A C J E B a r d z o p o p i e r a m y t e n p r o j e k t . S c e n a r i u s z t r a f n i e o d d a j e a t m o s f e r t a m t y c h d n i i n i e o d b i e g a o d p r a w d y h i s t o r y c z n e j . W i e r z y m y , |e f i l m M i a s t o 4 4 m Bo d e g o t w r c y J a n a K o m a s y t r a f i n i e t y l k o d o [w i a d k w t y c h w y d a r z e D, a l e p r z e d e w s z y s t k i m d o m Bo d e g o p o k o l e n i a P o l a k w , b d c y c h w w i e k u , w j a k i m m y b y l i [m y w t e d y . g e n . b r y g . Z b i g n i e w Zc i b o r - R y l s k i P r e z e s Z w i z k u P o w s t a Dc w W a r s z a w s k i c h S c e n a r i u s z m Bo d e g o i j u | c e n i o n e g o r e |y s e r a , J a n k a K o m a s y u w a |a m z a j e s z c z e b a r d z i e j z a k o r z e n i o n y n i e t y l k o w h i s t o r i i , a l e t a k |e w p r a w d z i e . U w a |a m g o b o w i e m z a j e s z c z e b l i |s z y o w e j p r a w d y n a j w a |n i e j s z e j : p s y c h o l o g i c z n e j , i d e o w e j i m o t y w a c y j n e j . d r h a b . A n d r z e j K r z y s z t o f K u n e r t P o d z i e l a m w p e Bn i p o g l d z a w a r t y w r e k o m e n d a c j i n a p i s a n e j p r z e z d r h a b . A n d r z e j a K r z y s z t o f a K u n e r t a n a t e m a t w a |n o [c i t e m a t u i z a s a d n o [c i f i l m o w e j p r e z e n t a c j i w f o r m i e f a b u l a r n e j t r a g e d i i i h e r o i z m u P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o . Z d a j s o b i e s p r a w , |e o b e c n i e t w o r z o n e d z i e Ba f i l m o w e d o t y c z c e w y d a r z e D 1 9 4 4 r o k u p r z e z n a c z o n e s d l a l u d z i , k t r z y w o g r o m n e j w i k s z o [c i t e m a t y k t z n a j z e s By s z e n i a l e k t u r y l u b ( r z a d z i e j ) u s t n i e p r z e n o s z o n y c h t r a d y c j i r o d z i n n y c h . F i l m w e d Bu g s c e n a r i u s z a J a n a K o m a s y m o |e i p o w i n i e n b y j e d n y m z w i e l u n a t e m a t P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o . A l e j e [l i b d z i e p i e r w s z y m s t w o r z o n y m p r z e z t w r c w j e g o p o k o l e n i a , t o d o b r z e . J e s t e m z w o l e n n i k i e m j e g o r e a l i z a c j i . p r o f . W Ba d y s Ba w B a r t o s z e w s k i W s c e n a r i u s z u J a n a K o m a s y b a r d z o p o d o b a m i s i , |e a u t o r p r z e d s t a w i a b o h a t e r s t w o p o w s t a Dc w , a l e n i e w p a d a w p u Ba p k p r o s t y c h s t e r e o t y p w , r o z u m i e n i u a n s e w y d a r z e D h i s t o r y c z n y c h . S c e n a r i u s z u m i e j t n i e p o k a z u j e r o z m a i t o [ i w i e l o w y m i a r o w o [ d z i e j w P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o . Z r |n i c o w a n e p i e r w s z o - i d r u g o p l a n o w e p o s t a c i e p o k a z u j n i e z w y k By d r a m a t y z m t e g o z r y w u . p r o f . N o r m a n D a v i s a n g i e l s k i h i s t o r y k , p r o f e s o r U n i w e r s y t e t u L o n d y Ds k i e g o N a f i l m o w y o b r a z P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o w i d z i a n y o c z a m i m Bo d y c h t w r c w o d w i e l u l a t c z e k a n i e t y l k o p o l s k a , a l e i [w i a t o w a p u b l i c z n o [. J e s t e m p r z e k o n a n y , |e d z i e Bo J a n a K o m a s y s k Bo n i w i d z w d o r e f l e k s j i n a d w y d a r z e n i a m i z S i e r p n i a i W r z e [n i a 1 9 4 4 r o k u i z a p i s z e s i c h w a l e b n k a r t w p o l s k i e j k i n e m a t o g r a f i i . J a n O Bd a k o w s k i D y r e k t o r M u z e u m P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o Z u z n a n i e m w y r a |a m s i o p r a c y r e |y s e r a f i l m u J a n a K o m a s y . F i l m p r z e d s t a w i a w y d a r z e n i a z w a l k p o w s t a Dc z y c h t a k i m i , j a k i e p r z e d s t a w i a j j e s e n i o r z y z o r g a n i z a c j i k o m b a t a n c k i c h . Z n a s z e j p e r s p e k t y w y o r g a n i z a c j i w y c h o w a w c z e j , k t r a p r a c u j e z m Bo d z i e | f i l m j e s t z g o d n y z p o t r z e b c z a s u i w p r z y s t p n y s p o s b u j m u j e h i s t o r i w a l k p o w s t a Dc z y c h . h m . P a u l i n a G a j e w n i k K o m e n d a n t C h o r g w i S t o Be c z n e j Z H P W y r a |a m p r z e k o n a n i e , |e z g o d n y z p o t r z e b c z a s u n a f a b u l a r n e p r e z e n t o w a n i e h i s t o r i i f i l m w r e |. J a n a K o m a s y w i n i e n s t a s i z n a c z c y m e l e m e n t e m o b c h o d w 7 0 . R o c z n i c y P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o , a j e g o p r e m i e r a u d e r z e n i o w o b y z a p r e z e n t o w a n j a k n a j s z e r s z e j p u b l i c z n o [c i , z u d z i a Be m m Bo d z i e |y i o d c h o d z c e g o p o k o l e n i a k o m b a t a n t w . p r o f . d r h a b . L e s z e k {u k o w s k i P r e z e s Z a r z d u G B w n e g o Zw i a t o w e g o Z w i z k u {o Bn i e r z y A r m i i K r a j o w e j P O C Z T K I P o n a d c z a s o w e e m o c j e W s z y s t k o z a c z Bo s i w 2 0 0 5 r o k u , k i e d y J a n K o m a s a k o Dc z y B r e a l i z a c j d e b i u t a n c k i e g o f i l m u O d a d o r a d o [c i , k t r y w s p Bt w o r z y B z A n n K a z e j a k i M a c i e j e m M i g a s e m d l a A k s o n S t u d i o . O d r a z u w i e d z i a Be m , |e w J a n k u d r z e m i e w i e l k i t a l e n t . Z a p r o p o n o w a Be m m u , b y z r o b i B f i l m o P o w s t a n i u W a r s z a w s k i m , b o b a r d z o c h c i a Be m , a b y w r e s z c i e w a |n y h i s t o r y c z n y t e m a t p o r u s z y B m Bo d y c z Bo w i e k , a n i e j a k t o d o t e j p o r y b y w a Bo d o j r z a By , d o [w i a d c z o n y t w r c a . Z a w s z e m a r z y Bo m i s i , a b y b y B t o f i l m w y s o k o b u d |e t o w y . Z a p r o p o n o w a Be m w i c , a b y n a p i s a B s c e n a r i u s z . J a n e k p o d j B s i t e g o z a d a n i a , a p o t e m c z e k a l i [m y 8 l a t , a | u d a s i z o r g a n i z o w a t a k w i e l k i b u d |e t . w s p o m i n a M i c h a B K w i e c i Ds k i , p r o d u c e n t . M i c h a Bo w i K w i e c i Ds k i e m u b a r d z o z a l e |a Bo , a b y m Bo d y t w r c a w p e Bn i w c z u B s i w a t m o s f e r t a m t e g o o k r e s u . K l u c z o w r o l o d e g r a Ba t u o d p o w i e d n i a l i t e r a t u r a , a z w Ba s z c z a P a m i t n i k i |o Bn i e r z y B a o n u Z o [k a , t o n a i c h p o d s t a w i e p o w s t a Ba p i e r w s z a w e r s j a s c e n a r i u s z a , k t r a p o t e m u l e g a Ba l i c z n y m z m i a n o m , a b y o s t a t e c z n i e s t a s i p o d s t a w f i l m u M i a s t o 4 4 . W k o l e j n y c h w e r s j a c h n i e z m i e n i a Bo s i j e d n o : g B w n i b o h a t e r o w i e i t r j k t e m o c j o n a l n y , j a k i i c h p o Bc z y B. T o n i e s a m o w i t e , j a k s c e n a r i u s z u l e g a B p r z e o b r a |e n i o m , w y p e Bn i a n y b y B n o w y m i s c e n a m i , a j e d n a k e m o c j a , k t r a t o w a r z y s z y Ba m i p r z y p i s a n i u p i e r w s z e j w e r s j i w c i | b y Ba t a k a s a m a , p o z o s t a Ba n i e n a r u s z o n a . m w i J a n K o m a s a . R e |y s e r p r z y z n a j e r w n i e |, |e w c z u c i e s i w k l i m a t W a r s z a w y 1 9 4 4 r o k u b y Bo d l a n i e g o w a |n y m p r z e |y c i e m : W y b u c h P o w s t a n i a t o s z c z e g l n a r o c z n i c a . P o z a t y m , g d y r o z p o c z y n a Be m p r a c n a d s c e n a r i u s z e m , b y Be m n i e w i e l e s t a r s z y o d b o h a t e r w . M i a Be m p o c z u c i e , |e p r z y s t p u j d o c z e g o [, c o j e s t m i w y j t k o w o b l i s k i e . C i 1 7 - i 1 8 - l a t k o w i e b y l i k o m p l e t n i e n i e d o [w i a d c z e n i p o d k a |d y m w z g l d e m . N a t o w s z y s t k o n a Bo |y Ba s i j e s z c z e o k u p a c j a , k t r a s p o w o d o w a Ba , |e t r w a l i n i e j a k o w u [p i e n i u . P r z e b u d z i Bo i c h z n i e g o d o p i e r o P o w s t a n i e . T e n s z c z e g l n y r o d z a j e u f o r i i j e s t m o c n o w y c z u w a l n y z w Ba s z c z a w P a m i t n i k a c h . N a g l e c i m Bo d z i l u d z i e m o g l i z a w a l c z y o w o l n o [, b y l i w s t r u k t u r z e k o l e |e Ds k i e j , |a d n e i n n e s t r u k t u r y s p o Be c z n e c z y o b y c z a j o w e i c h n i e o g r a n i c z a By . W t r a k c i e P o w s t a n i a w s z y s t k o s i p o m i e s z a Bo . I t o p r z e b u d z e n i e c h c i a Be m p o k a z a . M n i e n i e i n t e r e s u j e p o l i t y k a i w s z y s t k i e p o l i t y c z n e r a f y o m i j a m z d a l e k a . M i a s t o 4 4 p o k a z u j e e m o c j e , c z y l i c o [ c o j e s t p o n a d c z a s o w e i u n i w e r s a l n e . C h c i a Be m , a b y w s p Bc z e s n y w i d z n a w i z a B n i p o r o z u m i e n i a z b o h a t e r e m , z a k t r y m p o d |a m . P R Z Y G O T O W A N I A P o Bc z y s t a r e z n o w y m P i e r w s z y m a d r e s e m , p o d k t r y u d a B s i J a n K o m a s a p o o t r z y m a n i u p r o p o z y c j i n a p i s a n i a s c e n a r i u s z a , b y Bo M u z e u m P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o . P l a c w k a t a t o n i e p r z e b r a n a s k a r b n i c a w s z y s t k i e g o , c o j e s t z w i z a n e z t y m w y d a r z e n i e m h i s t o r y c z n y m , w s w o i c h z b i o r a c h p o s i a d a m a t e r i a By f i l m o w e , o r y g i n a l n e s k a n y n a j p r a w d z i w s z y c h u j z P o w s t a n i a , p a m i t k i p o p o w s t a Dc a c h , k t r e s t a l e s d o n o s z o n e , p o n a d 8 t y s . g o d z i n n a g r a n y c h w y w i a d w z p o w s t a Dc a m i . T w r c a S a l i s a m o b j c w b a r d z o c e n i w s p Bp r a c z t i n s t y t u c j : M u z e u m b a r d z o n a m p o m o g Bo , z a r a z i Bo n a s w i e l o m a k o n c e p c j a m i , w s p i e r a Bo . M i a Be m t a m n a w e t s w j w Ba s n y g a b i n e t z d w o m a k o m p u t e r a m i p o d Bc z o n y m i d o a r c h i w a l i w . M a m w r a |e n i e , |e p r z e z t y c h 8 l a t z a l i c z a Be m f a k u l t e t p t . P o w s t a n i e W a r s z a w s k i e . o p o w i a d a K o m a s a i d o d a j e : T a k j a k m u z e u m , i n a s z f i l m m a p o Bc z y s t a r e z n o w y m . Z c a Be g o s e r c a w i e r z , |e n a m s i t o u d a Bo . P r z y g o t o w a n i a d o r e a l i z a c j i M i a s t a 4 4 o b e j m o w a By n i e t y l k o d Bu g i e g o d z i n y s p d z o n e n a d k s i |k a m i , p o [w i c o n e p r z e g l d a n i u a l b u m w c z y s p o t k a n i o m z e k s p e r t a m i . A b y p o c z u k l i m a t t a m t y c h d n i r e |y s e r p o s t a n o w i B d o Bc z y d o j e d n e j z g r u p r e k o n s t r u k c y j n y c h : Z a k a |d y m r a z e m , g d y p r z y s t p u j d o j a k i e g o [ p r o j e k t u , n i m c o k o l w i e k n a k r c , m u s z w c z e [n i e j n a p e Bn i s i n i m , d o w i e d z i e s i , j a k n o s z s i l u d z i e z d a n e g o o k r e s u , j a k m w i , g e s t y k u l u j . C h c i a Be m r w n i e | p o c z u , n i e j a k o w y w o Ba w o k B s i e b i e , c z a s y o k u p a c j i i P o w s t a n i a . D l a t e g o p r z e b r a Be m s i z a p o w s t a Dc a i b r a Be m u d z i a B w r |n y c h i n s c e n i z a c j a c h . T o b y Ba p r a w d z i w a p o d r | w c z a s i e i n i e s a m o w i t e w r a |e n i e c h o d z i w b u t a c h , k t r e r z e c z y w i [c i e o b c i e r a By p o w s t a Dc w , w t y c h u b r a n i a c h , k t r e n a p o c z t k u g r y z By . A l e t o w s z y s t k o z a c h w i l p r z e s t a w a Bo m i e j a k i e k o l w i e k z n a c z e n i e . B o h a t e r o w i e M i a s t a 4 4 p r z e c h o d z d r o g , j a k p o d c z a s P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o p o k o n a Bo Z g r u p o w a n i e R a d o s Ba w , z Bo |o n e m . i n . z h a r c e r s k i c h b a t a l i o n w Z o [k a i P a r a s o l . P o w s t a Dc y p r z e s z l i o d W o l i p r z e z S t a r w k , k a n a Ba m i d o Zr d m i e [c i a , a b y n a s t p n i e b o h a t e r s k o w a l c z y n a C z e r n i a k o w i e . W y b r a l i [m y w s u m i e n a j t r u d n i e j s z i n a j d Bu |s z d r o g , a l e t o w Ba [n i e w Z g r u p o w a n i u R a d o s Ba w b y Bo n a j w i c e j m Bo d y c h l u d z i , t a m n a j w i c e j s i d z i a Bo , b o w a l c z c y z n a j d o w a l i s i n a p i e r w s z e j l i n i i o g n i a . Z t e g o w y Bo n i B s i f i l m d r o g i , w k t r y m |a d n a s c e n o g r a f i a n i e p o j a w i a s i d w a r a z y . W k a |d e j z e s c e n z n i s z c z e n i a s c o r a z w i k s z e . W t e n s p o s b c h c i e l i [m y p o k a z a s t o p n i o w z a g Ba d m i a s t a . t Bu m a c z y K o m a s a . K o l e j n y m k r o k i e m b y Bo p o s z u k i w a n i e [w i a d k w t a m t y c h w y d a r z e D, n i e t y l k o p o w s t a Dc w z R a d o s Ba w a , a l e r w n i e | c y w i l w . U d a Bo s i n a w i z a k o n t a k t z o k o Bo 3 0 o s o b a m i , k t r e n a p l a n i e p e Bn i By f u n k c j k o n s u l t a n t w , s t a n o w i c c e n n e zr d Bo w i e d z y i i n f o r m a c j i , p o d p o w i a d a j c r |n e r o z w i z a n i a , a n a w e t s c e n y , j a k n p . s By n n a g o d z i n a W . R o z m a w i a l i [m y d o s Bo w n i e o w s z y s t k i m : j a k s i p r o w a d z i a k c j , j a k i c h k o m e n d s i u |y w a , j a k s i d o s i e b i e z w r a c a n o : c z y w g r a n g i , p s e u d o n i m u c z y p e r t y ? R w n i e | j a k z w r a c a n o s i d o k o b i e t i j a k i e b y By s t o s u n k i t o w a r z y s k i e ? J a k n p . b y Bo o d b i e r a n e t o , |e k o b i e t y n a g l e z a c z By c h o d z i w s p o d n i a c h ? C z y b y By j a k i e [ t a r c i a m i d z y p o w s t a Dc a m i a c y w i l a m i ? C z a s a m i n i e b y By d l a m n i e w a |n e s a m e i n f o r m a c j e , a l e s p o s b i c h p r z e k a z y w a n i a p r z e z p o w s t a Dc a , j e g o g e s t y . T e s p o t k a n i a s Bu |y By n a p e Bn i e n i u m o j e j g Bo w y r |n e g o r o d z a j u w i t a m i n a m i , k t r e w y k o r z y s t y w a Be m , b d z n i e , p r z y p i s a n i u s c e n a r i u s z a , a p o t e m w p r a c y z a k t o r a m i . o p o w i a d a r e |y s e r . D l a w i e l u p o w s t a Dc w w y d a r z e n i e z 1 9 4 4 r o k u b y Bo n a j w a |n i e j s z y m p r z e |y c i e m i j e d y n w i e l k r z e c z , j a k i e j d o k o n a l i . P o w o j n i e s p y c h a n i n a m a r g i n e s |y c i a , n i e m i e l i s z a n s z r o b i k a r i e r y . S y m b o l i c z n y u [c i s k d Bo n i , s w o i s t y o r d e r d l a n i c h i z n a k , |e k t o [ j e s z c z e o n i c h p a m i t a p r z y s z e d B p o l a t a c h , w p o s t a c i M u z e u m P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o . M a m n a d z i e j , |e M i a s t o 4 4 b d z i e t e g o p r z y p i e c z t o w a n i e m , |e z o b a c z w n i m s i e b i e , p o c z u j , |e w r e s z c i e s p e Bn i Bo s i t o , o c o w a l c z y l i . G d y p i s a Be m s c e n a r i u s z , n i e w i e d z i a Be m j e s z c z e , |e t e n f i l m j e s t w a |n y d l a t a k w i e l u p o k o l e D P o l a k w . I t o n i e d l a e k s p e r t w , p o l i t y k w , a l e p r z e d e w s z y s t k i m d l a z w y k By c h , r o z s y p a n y c h p o c a By m [w i e c i e l u d z i . r e a s u m u j e J a n K o m a s a . E F E K T Y S P E C J A L N E S p e c j a l i s t a o d I n c e p c j i i C a s i n o R o y a l e E f e k t y s p e c j a l n e w p o l s k i c h f i l m a c h f a b u l a r n y c h n i g d y n i e b u d z i By z a c h w y t u w i d z w , d l a t e g o , a b y s t w o r z y n a p r a w d w i e l k i e k i n o M i c h a B K w i e c i Ds k i , p r o d u c e n t f i l m u M i a s t o 4 4 , p o s t a n o w i B p o s z u k a s p e c j a l i s t y z a g r a n i c . N a s z a k i n e m a t o g r a f i a j e s t s t o s u n k o w o m a Ba , a w i c i f i r m s p e c j a l i z u j c y c h s i w e f e k t a c h n i e j e s t z a d u |o . E f e k t y s d r o g i e , w i c t a k i e f i r m y n i e m i a By b y r a c j i b y t u t Bu m a c z y K w i e c i Ds k i . T a k z r o d z i B s i p o m y s B z a t r u d n i e n i a , n a w z r [w i a t o w y c h p r o d u k c j i k i n o w y c h , s u p e r v i s o r a o d e f e k t w s p e c j a l n y c h , c z y l i s p e c j a l i s t y , k t r y p o m a g a z a p l a n o w a w y k o r z y s t a n i e e f e k t w w f i l m i e , a n a s t p n i e d o r a d z a p r z y w y b o r z e o d p o w i e d n i e j f i r m y w y k o n u j c e j e f e k t y k o m p u t e r o w e . D o z a a n g a |o w a n i a s u p e r v i s o r a z a i n s p i r o w a B p r o d u c e n t a M i a s t a 4 4 J a n u s z K a m i Ds k i o p e r a t o r L i s t y S c h i n d l e r a i S z e r e g o w c a R y a n a S t e v e n a S p i e l b e r g a , k t r y u w a |a , |e t a k a o s o b a p o p r o s t u m u s i b y . T a k o s o b z o s t a B R i c h a r d B a i n , k t r y w p o r o z u m i e n i u z A k s o n S t u d i o w y b r a B c z e s k f i r m U P P , w s p Bp r a c u j c m . i n . p r z y o s t a t n i e j c z [c i S z k l a n e j p u Ba p k i , M i s s i o n : I m p o s s i b l e G h o s t P r o t o c o l , K r o n i k a c h N a r n i i , c z y W a n t e d . Zc i g a n i . R i c h a r d B a i n b y B d l a p r o d u c e n t a g w a r a n t e m s u k c e s u , p o n i e w a | m i a B w i e l k i e d o [w i a d c z e n i e w y n i e s i o n e z t a k i c h p r o d u k c j i j a k N d z n i c y T o m a H o p p e r a , C a s i n o R o y a l e M a r t i n a C a m p b e l l a , K i n g K o n g P e t e r a J a c k s o n a , c z y w e d Bu g K w i e c i Ds k i e g o a b s o l u t n i e n i e z w y k Be g o f i l m u I n c e p c j i C h r i s t o p h e r a N o l a n a . R i c h a r d B a i n s t o i z a w i e l o m a t y t u Ba m i , w k t r y c h e f e k t y n i e s j e d y n i e t Be m , a l e p e Bn i r w n i e | f u n k c j d r a m a t u r g i c z n . P o s z l i [m y t y m t r o p e m i d l a t e g o p o s t a n o w i l i [m y z a p r o s i d o w s p Bp r a c y w Ba [n i e j e g o o p o w i a d a s z e f A k s o n S t u d i o . R i c h a r d j e s t f a n t a s t y c z n y m s p e c j a l i s t , a d o t e g o m a |o n P o l k , c o o [m i e l i Bo m n i e , a b y s i d o n i e g o z w r c i . T e n f i l m w o g l e d a B m i o d w a g d o r o b i e n i a r z e c z y , o k t r y c h w c z e [n i e j n i e [m i a Bb y m n a w e t p o m y [l e . P r z y o k a z j i t e g o f i l m u p r z e k r o c z y l i [m y p e w n e b a r i e r y z a h a m o w a D i k o m p l e k s w . m w i K w i e c i Ds k i . W s p Bp r a c z R i c h a r d e m B a i n e m i C z e c h a m i z U P P w s p o m i n a r w n i e | o p e r a t o r M a r i a n P r o k o p : N a p o c z t k u m u s i e l i [m y w s p l n i e u s t a l i j a k i f i l m c h c e m y z r o b i , j a k d u |y b d z i e p r o c e n t z d j z u |y c i e m V F X ( a n i m a c j i ) " . M a r i a n P r o k o p o p o w i a d a : D a v i d V n a i M a r t i n D o l e z a l - s u p e r v i s o r z y z U P P - b y l i z n a m i p r z e z c a By c z a s , n a w e t k i e d y n i e b y l i w d a n y m d n i u n i e z b d n i n a p l a n i e . T o d a w a Bo d u |y k o m f o r t p r a c y . M a t e r i a By , k t r e p o t e m s t o p n i o w o o d n i c h s p By w a By , r o b i By w r a |e n i e . P o d c z a s o s t a t n i e g o e t a p u z d j d o c z [c i c z e r n i a k o w s k i e j w y k o r z y s t y w a l i [m y d u | l o k a l i z a c j n a p o Bu d n i u P o l s k i , k t r a m i a Ba w y m i a r y 3 0 0 x 3 0 0 m - b y By t o p o z o s t a Bo [c i s t a r e g o z a k Ba d u p r o d u k c y j n e g o . S c e n o g r a f i a p r a c o w a Ba c i |k i m s p r z t e m o k o Bo m i e s i c a , t w o r z c n o w e u l i c e i n i s z c z c n i e k t r e z a b u d o w a n i a . T o , c o s c e n o g r a f i a s t w o r z y Ba n a t e r e n i e t e g o z a k Ba d u s t a n o w i p i e r w s z y i d r u g i p l a n C z e r n i a k o w a n a e k r a n i e . P o z o s t a By m i , d a l s z y m i p l a n a m i - i n i e t y l k o - z a j Bo s i U P P " m w i o p e r a t o r . Z k o l e i n a s i s s i e d z i b y l i p o d w r a |e n i e m g r e e n s c r e e n u , j a k i s t a n B w z d Bu | u l . S t a l o w e j w W a r s z a w i e , k t r a d z i k i n i e m u w f i l m i e z a g r a Ba u l . M a r s z a Bk o w s k . M a 3 0 0 m ! T o n a j d Bu |s z y g r e e n s c r e e n , j a k i w i d z i a Be m w s w o i m z a w o d o w y m |y c i u . z a c h w y c a B s i D a v i d V n a z U P P . S C E N O G R A F I A O d t w o r z y W a r s z a w z t a m t y c h l a t S c e n o g r a f M a r e k W a r s z e w s k i d o p r a c y p r z y M i e [c i e 4 4 p r z y s t p i B d w a l a t a p r z e d r o z p o c z c i e m z d j . W r a z z r e |y s e r e m s p d z i B w i e l e g o d z i n p r z e g l d a j c b o g a t e a r c h i w a l i a , r o b i c d o k u m e n t a c j , w y b i e r a j c o b i e k t y i l o k a l i z a c j e . S t w o r z y l i [m y s z k i e l e t , k t r y p o z w o l i B s p o j r z e n a m n a t e n p r o j e k t j a k n a c o [ r e a l n e g o . P o z a t y m w i a d o m o b y Bo , |e k i e d y r u s z z d j c i a , o g r o m p r a c y n a s p r z y t Bo c z y , b o t r z e b a b d z i e j e d n o c z e [n i e b u d o w a d e k o r a c j e i d o g l d a p l a n z d j c i o w y . w s p o m i n a W a r s z e w s k i . C z a s m i j a B. P i e r w s z y k l a p s z b l i |a B s i n i e u c h r o n n i e . Z u w a g i n a o l b r z y m i r o z m a c h f i l m u z a p a d Ba d e c y z j a o s t w o r z e n i u d u e t u s c e n o g r a f w i p o Bc z e n i u s i B z G r z e g o r z e m P i t k o w s k i m . P o c z t k o w o m i e l i [m y p o d z i e l i s i o b i e k t a m i i p r a c o w a n i e z a l e |n i e , a l e w t r a k c i e p r z y g o t o w a D u z n a l i [m y , |e j e s t t o n i e r e a l n e , b o z a l e |a Bo n a m n a s t w o r z e n i u w s p l n e j w i z j i . O d l i s t o p a d a 2 0 1 2 r o k u a | d o r o z p o c z c i a z d j w m a j u 2 0 1 3 w i e l o k r o t n i e o d w i e d z a l i [m y w c z e [n i e j w y b r a n e o b i e k t y . T o , |e m i e l i [m y c z a s n a t o i n a a n a l i z o w a n i e s c e n a r i u s z a b a r d z o p o m o g Bo n a m w p zn i e j s z y c h e t a p a c h p r a c y . u z u p e Bn i a P i t k o w s k i . C z [ z d j r e a l i z o w a n a b y Ba w W a r s z a w i e , a l e t y t u Bo w e g o M i a s t a 4 4 s z u k a n o r w n i e | w i n n y c h m i e j s c a c h i o s t a t e c z n i e f i l m b y B k r c o n y t a k |e w M o d l i n i e , Ao d z i , W r o c Ba w i u , W a l i m i u i Zw i e b o d z i c a c h . W a r s z a w y z t a m t y c h l a t j u | n i e m a . N i e c h c i e l i [m y j e d n a k d o p u [c i d o s y t u a c j i , |e e f e k t y s p e c j a l n e z d o m i n u j t p r o d u k c j . C h c i e l i [m y m i e j a k n a j w i c e j |y w e j m a t e r i i , a C G I t y l k o s i w s p o m a g a . Z n a l e zl i [m y m i e j s c a , k t r e n i e m a j m o |e i d e a l n y c h d e t a l i a r c h i t e k t o n i c z n y c h , a l e s b l i s k i e o r y g i n a Bo m p i e r z e j e u l i c , s k r z y |o w a n i a . M i e j s c a m o |e n i e c o z a p o m n i a n e , a l e d l a n a s o d p o w i e d n i e z p o w o d u s w o j e j f a k t u r y c z y k o l o r u . A r c h i t e k t u r a p r z e Bo m u w i e k w b y Ba i n n a w k a |d y m m i e [c i e , a l e n i e n a t y l e , a b y n i e m c j e j z a a d a p t o w a . C z a s e m w y s t a r c z y Bo z m i e n i t y l k o d a c h y , w y s o k o [ b u d y n k u , z r |n i c o w a j e . w y j a [n i a M a r e k W a r s z e w s k i . R e |y s e r o w i b a r d z o z a l e |a Bo n a o d t w o r z e n i u p r a w d z i w e j t o p o g r a f i i p o s z c z e g l n y c h m i e j s c . N a j w i k s z y m w y z w a n i e m w t y m z a k r e s i e o k a z a By s i Zw i e b o d z i c e , w k t r y c h n a t e r e n a c h s t a r y c h , c z [c i o w o w y b u r z o n y c h f a b r y k p o w s t a Ba w a r s z a w s k a d z i e l n i c a C z e r n i a k w . P l a n y t e g o m i e j s c a b y By s Ba b e , b o o b e j m o w a By t e n t e r e n , g d y z a b u d o w a j e s z c z e s t a Ba . P o s t a n o w i l i [m y w i c p r z y g o t o w a m a k i e t a r c h i t e k t o n i c z n , a l e k t o [ m u s i a B t k u p g r u z u z w y m i a r o w a . U d a Bo n a m s i s t w o r z y c a B t o p o g r a f i , a n a s t p n i e u s t a l i , c o z t e g o b d z i e p r a w d z i w m a t e r i , a c o b d z i e w y g e n e r o w a n e p r z e z k o m p u t e r . m w i j e d e n z e s c e n o g r a f w . O b i e k t , k t r y p r z y s p o r z y B w i e l e e m o c j i i w y s i Bk u t o t a k |e c m e n t a r z e w a n g e l i c k o - a u g s b u r s k i p r z y u l . M By n a r s k i e j n a W o l i . P o w s t a B w c a Bo [c i n a p l a c u p o d W a r s z a w - w f i l m i e n i e m a a n i j e d n e j s c e n y , k t r a z o s t a Ba b y n a k r c o n a n a p r a w d z i w y m c m e n t a r z u . P o s z u k i w a l i [m y s p e c y f i c z n e g o r o d z a j u z i e l e n i , n i t o p a r k o w e j , n i t o p r z y p a Ba c o w o - o g r o d o w e j . G d y j u | c o [ t a k i e g o u d a Bo n a m s i o d n a l e z, t o o k a z y w a Bo s i , |e k i e d y [ r z e c z y w i [c i e b y B t a m c m e n t a r z i z o c z y w i s t y c h w z g l d w n i e m o g l i [m y k o p a . t Bu m a c z y P i t k o w s k i . T a k i c h m i e j s c i o b i e k t w w c a Bo [c i w y b u d o w a n y c h s p e c j a l n i e n a p o t r z e b y f i l m u b y Bo w i c e j ( m . i n . m i n a B o r g w a r d , k t r a w y b u c h a n a S t a r w c e , c z y s k l e p o w e s z y l d y ) , n i e b y Bo m i e j s c w 1 0 0 % g o t o w y c h , k a |d e m u s i a Bo z o s t a z a a d a p t o w a n e . P r z y w i z y w a l i [m y w i e l k w a g d o t e g o , a b y w s z y s t k o b y Bo s p e k t a k u l a r n e i a t r a k c y j n e p l a s t y c z n i e . I j a k o o p o w i e [ o m i e [c i e u k a z a n e r a c z e j w s z e r o k i c h p l a n a c h p o d k r e [l a j s c e n o g r a f o w i e . W y z w a n i e m d l a e k i p y , n i e t y l k o p i o n u s c e n o g r a f i c z n e g o , b y Ba t a k |e c a Ba l o g i s t y k a p r o d u k c j i . P o d c z a s , g d y j e d n a l o k a l i z a c j a b y Ba w y m y [l a n a , d r u g a m u s i a Ba b y r e a l i z o w a n a ; b y By a | c z t e r y b u d o w y d e k o r a c j i , e k i p y p r a c o w a By w i c n a z a k Ba d k . M i e l i [m y n a p r a w d d u |o s z c z [c i a , b o t r a f i l i [m y n a w s p a n i a By c h l u d z i : d e k o r a t o r k i w n t r z , r e k w i z y t o r w , a l e k a |d y z n a s m i a B t e | j u | s w o i c h s t a By c h w s p Bp r a c o w n i k w z e s p B M i a s t a 4 4 t o m i k s t y c h d w c h e k i p . N a s z e o b a w y p r z e d t y m , c z y c i l u d z i e s i z g r a j , o k a z a By s i n a w y r o s t . w s p o m i n a j t w r c y . R w n i e d o b r z e p a m i t a j w s p Bp r a c z r e |y s e r e m : J a n e k j e s t n i e s a m o w i t y . J e g o p o p r o s t u n i e d a s i n i e l u b i . P o t r a f i z a r a z i s w o j i d e , a j e d n o c z e [n i e j e s t b a r d z o d o c i e k l i w y . P o t r a f i d o p i s w e g o , a l e n i e n a z a s a d z i e f a n a b e r i i , t y l k o k o n s e k w e n t n e g o z m i e r z a n i a d o c e l u . Z D J C I A J a k n a j b l i |e j t e g o , c o w i d z i o k o l u d z k i e P r z y g o d a o p e r a t o r a M a r i a n a P r o k o p a z M i a s t e m 4 4 r o z p o c z Ba s i , g d y s c e n a r i u s z b y B j u | s k o Dc z o n y , c z y l i j e s i e n i 2 0 1 2 r o k u . D e c y z j a o t y m , |e f i l m b d z i e p o w s t a w a n a n e g a t y w i e 3 5 m m n a l e |a Ba o s t a t e c z n i e d o p r o d u c e n t a . T e m a t z o s t a B s u m i e n n i e p r z e d y s k u t o w a n y . O s t a t e c z n d e c y z j o u |y c i u n e g a t y w u p o d j l i [m y w s p l n i e p o k i l k u s p o t k a n i a c h z f i r m a m i V F X , k t r e z g Bo s i By s w o j e c h c i d o w s p Bp r a c y n a e t a p i e p r o d u k c j i ( n a p l a n i e ) i n a e t a p i e p o s t p r o d u k c j i . K a |d a z t y c h f i r m m . i n . U P P , z k t r o s t a t e c z n i e r o z p o c z l i [m y w s p Bp r a c , b y Ba p r z e k o n a n a , |e n e g a t y w b d z i e d o t e g o p r o j e k t u l e p s z y . U z n a l i [m y , |e n e g a t y w b d z i e t e | l e p s z y z e w z g l d w p l a s t y c z n y c h t Bu m a c z y a u t o r z d j d o f i l m u W o j n a p o l s k o - r u s k a . W m o i m p r z e k o n a n i u p r a c a n a n e g a t y w i e n i e j e s t u t r u d n i e n i e m , a w r c z p r z e c i w n i e - w i e l e u Ba t w i a . O w s z e m w y m a g a m o |e w i c e j d y s c y p l i n y , a l e m o i m z d a n i e m t o t a [m a [w i a t Bo c z u Ba , w c i | n a j b a r d z i e j z b l i |a n a s d o t e g o c o w i d z i o k o l u d z k i e . P o z a t y m t o j e s t d u |a p r z y j e m n o [ i e m o c j e , k i e d y c z e k a s i n a e f e k t , k t r e g o n i e w i d a o d r a z u u z u p e Bn i a . M a r i a n P r o k o p p r z y z n a j e , |e z a w s z e j e g o m a r z e n i e m b y Bo p o Bc z y s i By z e s c e n o g r a f e m i k o s t i u m o g r a f e m . W t y m p r z y p a d k u p o s z Bo Ba t w o , d z i k i w s p a n i a By m p a r t n e r o m w o s o b a c h D o r o t y R o q u e p l o , G r z e g o r z a P i t k o w s k i e g o i M a r k a W a r s z e w s k i e g o . W s z y s t k o m i e l i [m y o m w i o n e p o d c z a s e t a p u p r z y g o t o w a w c z e g o , c o p o z w o l i Bo n a m n a p l a n i e k o n c e n t r o w a s i n a d e t a l a c h . T o b y Ba o g r o m n a p r z y j e m n o [. C h y l c z o Ba p r z e d p r a c , k t r w y k o n a l i m o i k o l e d z y . M a r i a n P r o k o p r w n i e m i Bo w s p o m i n a w s p Bp r a c z r e |y s e r e m J a n e m K o m a s . P o p i e r w s z y c h r o z m o w a c h z J a n e m K o m a s o d r a z u w i e d z i a Be m , |e c h c w z i w t y m u d z i a B. W s p o m i n a m g o j a k o c z Bo w i e k a s Bu c h a j c e g o t e g o c o m a j d o p o w i e d z e n i a j e g o w s p Bp r a c o w n i c y . Z p e w n o [c i m a s i l n o s o b o w o [ l e c z n i g d y n i c z e g o n i e w y m u s z a s i B, z a w s z e j e d y n i e d e l i k a t n p e r s w a z j . J a n K o m a s a t o z d o l n y r e |y s e r . O s o b a r e |y s e r a t o t y l k o j e d e n z a r g u m e n t w , k t r y p r z y c i g n B M a r i a n a P r o k o p a d o u d z i a Bu w t y m p r o j e k c i e . D r u g i t o s k a l a p r z e d s i w z i c i a i w a r u n k i p r a c y . D z i k i z a a n g a |o w a n i u i p o m o c y z e s t r o n y p r o d u c e n t a M i c h a Ba K w i e c i Ds k i e g o u d a Bo n a m s i r o b i f i l m w p r z e s t r z e n i w j a k i e j c h c i e l i [m y i w k o l o r z e j a k i m c h c i e l i [m y . G d y k a m e r a w k r a c z a Ba d o a k c j i o b r a z b y B j u | w Ba [c i w i e g o t o w y . T o d u |a z a s Bu g a m . i n . p r o d u k c j i . D o d a t k o w e k a m e r y w s p o m a g a By e k i p p o d c z a s r e a l i z a c j i t r u d n y c h s c e n z u d z i a Be m n p . e k s p l o z j i . Z m a By m i w y j t k a m i b y By t o z a w s z e k a m e r y 3 5 m m . S p r z t e l e k t r o n i c z n y p o s Bu |y B d o w y k o n a n i a k i l k u u j n a w y s o k i m k l a t k a |u ( s l o w m o t i o n ) n a s p e c j a l n e |y c z e n i e r e |y s e r a . K O S T I U M Y P o c z u d u c h a e p o k i D o r o t a R o q u e p l o o t y m , |e b d z i e p r a c o w a p r z y f i l m i e M i a s t o 4 4 d o w i e d z i a Ba s i w d r o d z e d o P a Ba c u P r e z y d e n c k i e g o n a s p o t k a n i e t w r c w k u l t u r y . Z a d z w o n i Ba d o n i e j k i e r o w n i c z k a p r o d u k c j i , M a g d a B a d u r a z i n f o r m a c j , |e M i c h a B K w i e c i Ds k i c h c e s i z n i p i l n i e s p o t k a . G d y d o t a r Ba n a K r a k o w s k i e P r z e d m i e [c i e , p r o d u c e n t j u | t a m b y B. P o w i e d z i a B t y l k o s t a n o w c z o : r o b i s z z e m n f i l m ! w s p o m i n a k o s t i u m o g r a f k a . O k r e s p r z y g o t o w a w c z y r o z p o c z B s i 2 m i e s i c e p r z e d z d j c i a m i , t o n i e w i e l e c z a s u , a l e a r t y s t k a m i a Ba b a r d z o k o n k r e t n w i z j s w o j e j p r a c y , w i e d z i a Ba , w j a k i e j k o l o r y s t y c e c h c e s i p o r u s z a . P o m y s By s p o d o b a By s i J a n o w i K o m a s i e i m a c h i n a r u s z y Ba . R o z p o c z Bo s i p o s z u k i w a n i e o d p o w i e d n i c h s t r o j w z a r w n o d l a p o s t a c i p i e r w s z o p l a n o w y c h , j a k i s t a t y s t w . B a r d z o m i z a l e |a Bo , a b y p o k a z a p i k n , e l e g a n c k W a r s z a w , a n i e j a k i [ d a l e k i w s c h o d n i k r a j z z a |e l a z n e j k u r t y n y . U b i o r w s z u k a Ba m w m a g a z y n a c h w c a Be j E u r o p i e , w P r a d z e , w P a r y |u , t o w Ba [n i e t a m z n a j d o w a l i [m y m a Be r a r y t a s y , j a k n p . k a s z k i e t , w k t r y m u k r y t a b y Ba g a z e t a z 1 9 2 0 r o k u . N a p i e r w s z e j s t r o n i e b y B a k u r a t a r t y k u B o z w y c i s k i c h w o j s k a c h P i Bs u d s k i e g o . N i e m a m w t p l i w o [c i , |e o r y g i n a l n e s t r o j e z e p o k i m a j m o c , k t r a p r z e n i k a d o f i l m u . o p o w i a d a D o r o t a R o q u e p l o . W s u m i e n a p l a n i e w y k o r z y s t a n o p o n a d 3 t y s i c e p r a w d z i w y c h k o s t i u m w i o k . 4 0 0 p a r b u t w . R w n o l e g l e d o i c h p o s z u k i w a D o d b y w a Bo s i p r o j e k t o w a n i e i s z y c i e s t r o j w d l a b o h a t e r w p i e r w s z o p l a n o w y c h , w t y m p r o c e s i e b a r d z o w a |n y m e l e m e n t e m b y Bo f a r b o w a n i e m a t e r i a B w w c e l u p r z y b l i |e n i a k o d u k o l o r y s t y c z n e g o d o t e g o z t a m t y c h l a t . N a s z e w y o b r a |e n i e o u b i o r a c h c z a s w w o j n y j e s t t a k i e , |e b y By o n e b e |o w o - b r z o w e . T y m c z a s e m o n e s r |n o k o l o r o w e , p o j a w i a s i c z e r w i e D, p o m a r a Dc z , | B. W f i l m i e m u s i e l i [m y w y b r a j a k [ g a m , a b y z a c h o w a s p j n o [ m i d z y p o s z c z e g l n y m i p i o n a m i . P r z y M i e [c i e 4 4 m o c n o w s p i e r a l i [m y s i d o k u m e n t e m P o w s t a n i e W a r s z a w s k i e , k t r e J a n e k w Ba [n i e m o n t o w a B i p r a w d z i w y m i z d j c i a m i z e p o k i . J e s t w i c b a r d z o d u |o b Bk i t u , g r a n a t u , k o l o r u k r e m o w e g o , j e s t t e | o c z y w i [c i e b r z , b e | i z i e l e D, a l e i c z e r w i e D c z y b o r d o . t Bu m a c z y k o s t i u m o g r a f k a , p o d k r e [l a j c j e d n o c z e [n i e j a k w a |n a j e s t w s p l n a w i z j a k o l o r y s t y c z n a , k t r a k c e p t u j z a r w n o r e |y s e r , o p e r a t o r , j a k i s c e n o g r a f : T o p o r o z u m i e n i e j e s t t y m , c o t w o r z y f i l m , t o j e s t w Ba [n i e t e n o b r a z , k t r y p o t e m o g l d a m y n a e k r a n i e . A b y s t r o j e m o |l i w i e j a k n a j b a r d z i e j p r z y p o m i n a By t e z e p o k i , t r z e b a i m b y Bo c z a s e m n i e c o p o m c , t a k b y Bo n p . z p Ba s z c z e m m a t k i g B w n e g o b o h a t e r a : J e g o s p l o t b y B n i e m a l i d e n t y c z n y z e s p l o t e m z t a m t e g o o k r e s u , a w i c n i e m o g Ba m s i p o w s t r z y m a . M u s i e l i [m y g o j e d n a k p r z e f a r b o w a , b o k o l o r b y B o k r o p n y . w s p o m i n a R o q u e p l o . J e d n a z s u k i e n e k B i e d r o n k i , k t r d z i e w c z y n a w k Ba d a w s c e n i e w b a n k u , r w n i e | z o s t a Ba p o d r a s o w a n a . T e n a k u r a t k o s t i u m Z o s i W i c h Ba c z p o w s t a B w e d Bu g w z o r u s Bu |b m a l t a Ds k i c h , d z i a Ba j c y c h p o d c z a s o b u w o j e n [w i a t o w y c h . C h c i a Ba m , a b y b y B o n n i e c o b a r d z i e j o z d o b n y , d l a t e g o z d e c y d o w a Ba m s i n a p r z e r b k i : k o l o r j e s t o t o n j a [n i e j s z y n i | w o r y g i n a l e , z m i e n i Ba m g u z i k i , a l e k r j j e s t z 1 9 1 4 r o k u . o p o w i a d a a r t y s t k a . W z w i z k u z t y m , |e n i e k t r e z e z d j n i e o d b y w a By s i c h r o n o l o g i c z n i e , k a |d a z p o s t a c i m i a Ba p o k i l k a w e r s j i t e g o s a m e g o k o s t i u m u , w r |n y c h f a z a c h z n i s z c z e n i a , z a b r u d z e n i a . T e n p r o c e s f a c h o w c y n a z y w a j p a t y n o w a n i e m , b e z n i e g o , j a k u w a |a D o r o t a R o q u e p l o , n i e b y Bo b y n i e t y l k o f i l m w h i s t o r y c z n y c h , a l e i w s p Bc z e s n y c h : P a t y n a t o n i s z c z e n i e i b r u d z e n i e , p o s t a r z a n i e k o s t i u m w p o p r z e z r |n e g o r o d z a j u p By n y , p r o s z k i , o c z y w i [c i e r o b i m y t o t a k , a b y p o t e m m c o d z y s k a d a n y s t r j . K a |d y k o s t i u m o g r a f m a s w j t a j e m n i c z y o g r d m e t o d i [r o d k w , k a |d y m a s w o j e s p o s o b y . J a u w i e l b i a m p a t y n o w a , [p . H e n r y k B i s t a , n a z y w a B m n i e n a w e t P a t y n k . N a j w i k s z y m w y z w a n i e m , a l e i s a t y s f a k c j o k a z a Ba s i s c e n a g o d z i n y W : D u |e s c e n y z a w s z e s b a r d z o s t r e s u j c e d l a n a s z e g o p i o n u , p i e r w s z e w s t a j e m y i o s t a t n i e s i k Ba d z i e m y . A l e e f e k t b y B t e g o z d e c y d o w a n i e w a r t . G d y z o b a c z y Ba m j u | w s z y s t k i c h u b r a n y c h , g o t o w y c h , m i a Ba m p o c z u c i e , j a k b y m p r z e n i o s Ba s i w c z a s i e i t o n a j b a r d z i e j l u b i w s w o j e j p r a c y . K O S T I U M Y W O J S K O W E W y g l d a c i e t a k j a k m y Z u w a g i n a o g r o m p r a c y j a k i t r z e b a b y Bo w y k o n a , a l e r w n i e | w c e l u j e j u Ba t w i e n i a , p i o n k o s t i u m o w y p o d z i e l o n y z o s t a B n a g a r d e r o b c y w i l n i w o j s k o w . Z a k o s t i u m y w o j s k o w e o d p o w i a d a Ba M a g d a l e n a R u t k i e w i c z - L u t e r e k ( C z a s h o n o r u , J o a n n a " , S p r a w i e d l i w i " , R |a , O b Ba w a , W u k r y c i u ) , k t r a t a k o p o w i a d a o p o c z t k a c h s w o j e j p r a c y : yr d Ba , d o k t r y c h s i g a Ba m s n i e z l i c z o n e . P o c z w s z y o d z a p o z n a n i a s i z l i t e r a t u r f a k t u , h i s t o r i i o b y c z a j o w o [c i e p o k i , p r z e z w i z y t y w M u z e u m P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o , d o r o z m w z s a m y m i P o w s t a Dc a m i , k t r e o k a z a By s i m o r a l n i e b a r d z o p o t r z e b n e i n i e z w y k l e w z r u s z a j c e . T o o d t e g o e t a p u p r z y g o t o w a D p o c z u Ba m , |e m o j e d z i a Ba n i a s p e w n e g o r o d z a j u m i s j , |e d z i k i n a s z e j p r a c y p a m i o P o w s t a n i u p r z e t r w a m o |e j e s z c z e j e d n o p o k o l e n i e w i c e j , a t o b d z i e n a p r a w d d u |y s u k c e s . W p r z y p a d k u k o s t i u m w c y w i l n y c h c z s t o s i g a s i d o o r y g i n a B w , w p r z y p a d k u m u n d u r w n i e m a t a k i e j m o |l i w o [c i . U |y c i e p r a w d z i w y c h b y Bo b y p r o f a n a c j , t e m o |e m y j e d y n i e p o d g l d a w m u z e a c h , j a r w n i e | p o s i a d a m s w o j e o s o b i s t e a r c h i w u m . W p r z y p a d k u m u n d u r w o p o m y Bk j e s t b a r d z o Ba t w o , t r z e b a d o k Ba d n i e w i e d z i e , c o d o c z e g o s Bu |y , c o z a m w i , o c o p o p r o s i . M a m y N i e m c w p r z e r |n y c h f o r m a c j i , s t z w . l o t n i c y n a z i e m n i , W e r m a c h t , S S , m u s i m y d o k Ba d n i e w i e d z i e , c o b d r o b i , j a k i m p o j a z d e m j a d . P o w s t a n i e c z k o l e i z o s t a B z a p a m i t a n y w p a n t e r c e i w h e Bm i e , z b i a Bo - c z e r w o n o p a s k n a r a m i e n i u , a l e j a m u s z d o k Ba d n i e w i e d z i e , s k d t o s i w z i Bo . W z w i z k u z t y m , |e a k c j a M i a s t a 4 4 i d z i e d r o g Z g r u p o w a n i a R a d o s Ba w , d l a n a s P o w s t a n i e z a c z Bo s i n a W o l i . J u | o g o d z . 1 7 . 1 5 c z [ p o w s t a Dc w z a a t a k o w a Ba m a g a z y n y S S n a S t a w k a c h , w k t r y c h z n a j d o w a By s i t y s i c e p a n t e r e k . P o t e m z m i e r z a j w k i e r u n k u S t a r w k i , w y t r a c a j c n i e c o t e m u n d u r y , Bc z c s i z i n n y m i f o r m a c j a m i . o p o w i a d a R u t k i e w i c z - L u t e r e k . W f i l m i e u |y t o o k . 1 0 0 0 k o s t i u m w w o j s k o w y c h , s a m y c h p a n t e r e k b y Bo 2 0 0 , d o t e g o o k . 6 0 0 p a r b u t w . N a j l i c z n i e j s z i n a j t r u d n i e j s z b y Ba w s p o m i n a n a j u | s c e n a g o d z i n y W : T u j u | m a m y d o c z y n i e n i a n i e z c y w i l a m i , a l e |o Bn i e r z a m i P o l s k i P o d z i e m n e j , s h a r c e r z e , t r a m w a j a r z e , s t r a |a c y , Bc z n o [c i o w c y , k o l e j a r z e , m a m y m u n d u r y w r z e [n i o w e , d r e l i c h o w e i s u k i e n n e . A l e o n i w s z y s c y n i e m o g l i w y j [ n a u l i c w p e Bn y m u m u n d u r o w a n i u , w i c t r z e b a j e b y Bo u m i e j t n i e p r z e m y c i . t Bu m a c z y k o s t i u m o g r a f . W p r z e b i e g u P o w s t a n i a j e g o u c z e s t n i c y s t o p n i o w o w y t r a c a l i e l e m e n t y s t r o j w , p o l s k i e b y By z a s t p o w a n e n i e m i e c k i m i , a w p o Bo w i e w r z e [n i a 1 9 4 4 r o k u , k i e d y n a l e w s t r o n W a r s z a w y t r a f i By p i e r w s z e d e s a n t y z P r a g i , p o j a w i By s i e l e m e n t y m u n d u r w w o j s k a l u d o w e g o z a k c e n t a m i s o w i e c k i m i . B o h a t e r o w i e f i l m u k o Dc z s w j s z l a k n a C z e r n i a k o w i e , t o t a m d o Bc z a j d o g r u p y C z a r n e g o . O n i j u | n i e m a j n a s o b i e m u n d u r w , a l e j a k i e [ k a w a Bk i s k r , p o c i t e s p o d n i e , t u d o m i n u j e k o l o r s z a r o - c z a r n y . T a g r u p a n i e j e s t g B w n , a l e j e s t w n i e j m o c i s i l n y a k c e n t p a t r i o t y z m u . T o s t r a c e Dc y , k t r z y w a l c z y i w i e r z y w s w o j e i d e a By b d d o s a m e g o k o Dc a . m w i M a g d a l e n a R u t k i e w i c z - L u t e r e k . K o s t i u m o g r a f w s p o m i n a t e |, |e p a n t e r k i n i e m i e c k i e j e d n o z n a c z n i e k o j a r z c e s i z P o w s t a n i e m p o c z t k o w o n i e b y By c h t n i e n o s z o n e p r z e z m Bo d y c h a k t o r w : P r z y z w y c z a j e n i d o w s p Bc z e s n y c h s t r o j w c h Bo p c y n a r z e k a l i , |e s z a s z e r o k i e , |e c z u j s i j a k w s u k i e n k a c h . P r z e Bo m n a s t p i B p o d c z a s k o n f e r e n c j i p r a s o w e j , p o d c z a s k t r e j d o s z Bo d o s p o t k a n i a z P o w s t a Dc a m i . J e d e n z n i c h p o d s z e d B d o n a s z e j m Bo d z i e |y i p o w i e d z i a B: w y g l d a c i e t a k j a k m y . P o t y c h s Bo w a c h u w i e r z y l i n a m , z a c z l i z a d a w a p y t a n i a , j a k c o n o s i , j a k s i p o r u s z a , j a k t r z y m a s y l w e t k , z a u w a |y l i , |e k a |d y g e s t m a s e n s . E f e k t n a s z e j w s p l n e j p r a c y j e s t i m p o n u j c y . M I L I T A R I A B By s k a w i c a , g o l i a t i P a n t e r a J a k z a p e w n i a j t w r c y , a w [r d n i c h f i l m o w y k o n s u l t a n t d s . p o j a z d w i m i l i t a r i w , S e b a s t i a n D r a g a , j e [l i c h o d z i o s k a l o r y g i n a l n o [c i u |y t e g o s p r z t u i w y p o s a |e n i a w o j s k o w e g o t o w p o l s k i e j k i n e m a t o g r a f i i t a k i e g o f i l m u j a k M i a s t o 4 4 j e s z c z e n i e b y Bo . S t a t y [c i i e p i z o d y [c i p o j a w i a j c y s i w d a l s z y c h p l a n a c h n o s z a t r a p y , a l e g B w n i b o h a t e r o w i e m a j p r z y s o b i e b r o D o r y g i n a l n , p o c h o d z c z l a t 3 0 . i 4 0 . M a j w r k a c h a u t e n t y c z n b r o D, k t r a b y m o |e b r a Ba n a w e t u d z i a B w P o w s t a n i u W a r s z a w s k i m d o d a j e p i r o t e c h n i k A r k a d i u s z R o [c z a k . W s z y s t k i e e l e m e n t y o r y g i n a l n e s o c z y w i [c i e o d p o w i e d n i o p r z y g o t o w a n e , p o z b a w i o n e c e c h b o j o w y c h i w p e Bn i b e z p i e c z n e . N a p o t r z e b y f i l m u p o w s t a By o c z y w i [c i e n i e z l i c z o n e i l o [c i r e p l i k r |n e g o r o d z a j u u z b r o j e n i a , m . i n . t $ . 0 F H J |eQ: ,h hWy 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph &h>1 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h h5 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h hT{ 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h hi; 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h hc 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h h;a 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph h h>1 CJ j h h>1 UmH nH u j h C UmH nH u 0 H J L ` b d f j l n , $a$gdDPu dh gd($ $ a$gd $ a$gd}4 dh gd $a$gd C $a$gd;a gdw1 Rt t J L ^ ` d f h j l n ~ Ҿx]E. ,h h;a 6B*CJ OJ QJ ^J aJ ph .h C 6B*CJ OJ QJ ^J aJ mHph sH 5h h;a 56B*CJ OJ QJ \]^J aJ ph 5j h C h C 5B*CJ OJ QJ U^J aJ ph ,h C h C 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph &h C 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph &hDPu 5B*CJ` OJ QJ ^J aJ` ph ,h C h C 5B*CJ` OJ QJ ^J aJ` ph ,h C hDPu 5B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ~ ηrY@Y@( /h h>1 6B*CJ OJ QJ \^J aJ ph 0h hi; 6B*CJ OJ PJ QJ ^J aJ ph 0h h>1 6B*CJ OJ PJ QJ ^J aJ ph ,h h#6 6B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h h>1 6B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h h'~ 6B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h hi; 6B*CJ OJ QJ ^J aJ ph ,h h($ 6B*CJ OJ QJ ^J aJ ph 4h h;a 6B*CJ OJ QJ ^J aJ mHph sH $ & N P r t ܶpSp